36-48 AYLIKKEN NELER YAPABİLİRİM
KÜÇÜK KASLARIN MOTOR GELİŞİMİ
- Baş ve işaret parmağımı kullanarak küçük nesneleri toplayabilirim.
- Uygulama:Çocuk bir masaya oturtulur. Önüne mercimek, pirinç, toplu iğne gibi küçük nesneler konarak bunları toplaması söylenir. Toplama işlemini baş ve işaret parmaklarıyla yapıp yapamadığına bakılır.
- Sekiz adet düğmeyi kumbara tipi delikli bir kutuya atabilirim.
Uygulama: Çocuğa orta büyüklükte sekiz adet nevresim düğmesi veya bozuk paralar verilir. Bunları kumbara tipli bir kutunun deliklerinden içine teker teker atması söylenir. Düğmelerin hepsini kutuya atıp atamadığına bakılır. - Sekiz adet küple kule yapabilirim.
Uygulama: Çocuğun önüne birbiri ile aynı büyüklükte olan sekiz adet tahta küp konur. Çocuğa “Bir kule yap” denir. Hepsini devirmeden birbirinin üstüne koyup koyamadığına bakılır. En fazla üç kez denemesine izin verilir. Bunları üst üste koyacaksın gibi ipuçları verilmemelidir. - Altı adet silindir şeklindeki çubukları oyuklarına yerleştirebilirim.
Uygulama: Çocuğa birbiri ile aynı büyüklükte olan altı adet silindir çubuk verilir. Eğer çubuklar temin edilemezse onun yerine büyük boy piller de çubuk olarak kullanılabilinir. Bu pillerin çapı kadar bir kartona delikler açılır. Çocuğun bu pilleri deliklerin içine yerleştirip yerleştiremediğine bakılır. - Dört beş adet boncuğu bir ipe dizebilirim.
Uygulama: Çocuğun önüne orta boyda dört beş adet boncuk veya ortası delik makarna verilir. Bir ayakkabı bağcığına veya ucu uhu ile sertleştirilmiş bir yün parçasına bu boncukları dizmesi istenir. Boncukları ipe geçirip geçiremediğine bakılır. - Modele bakarak üç blokla köprü yapabilirim.
Uygulama: Çocuğun önüne üç adet tahta blok şeklinde küp konulur.
Küpler şeklinde köprü haline getirilir. Bunlara bakarak çocuğun aynısını yapması istenir. Küplerin arasını birleştirmeden köprü yapıp yapamadığına bakılır. Nasıl yapılacağı gösterilmemelidir. En çok üç kez denemesine izin verilebilinir. - Yardımsız kalem tutabilirim.
Uygulama: Yetişkinin yardımı olmadan bir kalemi tutup yazı veya resim yapıp yapamadığına bakılır. - Modele bakarak (+) şeklini çizebilirim.
Uygulama: Çocuğun önüne bir kalem ve (+) şekli çizilmiş bir kağıt verilir. Çocuktan kağıtta gördüğü şeklin aynısını çizmesi istenir. Birbirini ile kesişen iki çizgi çizip çizemediğine bakılır. - Modele bakarak(0) şeklini çizebilirim.
Uygulama: Çocuğa bir kalem ve (0) şekli çizilmiş bir kağıt verilir. Çocuktan kağıtta gördüğü şeklin aynısını çizmesi istenir. Herhangi bir kapalı şekil çizip çizemediğine bakılır. Tekrarlanan yuvarlaklar geçersizdir. - Gösterildiğinde (kare) şeklini çizebilirim.
Uygulama: Çocuğa bir kalem ve (kare) şekli çizilmiş bir kağıt verilir. Kağıda çizilmiş (kare) şekli göstererek çocukdan da aynısını yapması istenir. Eğer yapamazsa önce karşılıklı iki kenarını, sonra diğer iki kenarını çizerek örnek olunur. Sürekli olarak el kaldırmadan çizilmemelidir. Çocuğun köşeleri dik olacak (kare) şeklini çizip çizemediğine bakılır. - Gösterildiğinde (X) işareti çizebilirim.
Uygulama: Çocuğun önündeki boş bir kağıda (X) işareti çizilir ve aynısını kopya etmesi istenir. Birbiri ile kesişen iki çizgi çizip çizemediğine bakılır. - Gösterildiğinde dikey (1) ve yatay(—) çizgileri taklit edebilirim.
Uygulama: Çocuğun önündeki boş kağıda önce dikey bir çizgi çizerek aynısını
yapması söylenir. Sonra yatay çizgi çizilir, dikey ve yatay çizgi çizip çizemediğine bakılır. - Daire içinde gözleri, ağzı ve burnu olan bir yüz resmi çizebilirim.
Uygulama:Çocuğun önüne bir kalem ve boş bir kağıt verilerek bir adam resmi çizmesi istenir. (0) şeklinde bir yüz şekli içine üç adet organ çizip çizemediğine bakılır. Gözler, kulaklar burun gibi çift olan organlar bir adet olarak hesaplanır. Örneğin; gözler (1) + kulaklar (1) + ağız (1) = (3) organ gibi. - Bir şeklinsınırlarını taşırmadan boyayabilirim.
Uygulama: Çocuğun önüne detayları az olan bir resim verilerek pastel boyalarla resmi boyaması istenir. Resmin dış sınırlarını taşırmadan boyama yapıp yapamadığına bakılır. Az miktardaki taşırmalar dikkate alınmamalıdır. - Makası düzgün olarak tutabilirim.
Uygulama: Çocuğa ucu küt olan küçük bir makas ile boş bir kağıt verilerek kağıdı kesmesi söylenir. Makası düzgün tutup tutamadığına bakılır.
- Yardımla makas kullanabilirim.
Uygulama: Çocuğun eline ucu küt olan küçük bir makas verilir. Makası açıp kapaması istenir. Sonra eline boş bir kağıt parçası verilerek yetişkinin yardımıyla çocuğun kağıdı kesmesi sağlanır. Çocuğun kağıdı kesip kesmediğine bakılır. - Yapıştırıcı kullanarak bir şekli kağıda yapıştırabilirim.
Uygulama: Çocuğun eline prit veya uhu cinsi bir yapıştırıcı verilir. Daha önceden
kesilerek hazırlanmış bir şeklin arkasına uhuyu sürüp, şekli kağıda yapıştırıp yapıştıramadığına bakılır. - Patates vs gibi baskı çalışmaları yapabilirim.
Uygulama: Ortadan ikiye bölünerek bir şekil oluşturularak ve bir yüzeyi boyanarak hazırlanmış olan patates baskısı çocuğa verilir.. Bu baskılar yardımıyla kağıtta şekiller oluşturup oluşturamadığına bakılır. Baskıları kağıda kendiliğinden basması gerekmektedir. - Bir kağıdı ikiye katlayabilirim.
Uygulama: Çocuğun önüne boş bir kağıt verilir. Çocuktan kağıdı ortadan ikiye
katlaması istenir. Kağıdı orta yerinden iki eşit şekilde katlayıp katlayamadığına bakılır. - Sıvıları bir kaptan diğer bir kaba boşaltabilirim.
Uygulama: Çocuğun önüne eşit büyüklükte biri su dolu diğeri boş olan iki bardak konur. Çocuğa bardaktaki suyu diğer boş bardağa boşaltması söylenir. Suyu dökmeden diğerine boşaltıp boşaltamadığına bakılır. - Yoğurma maddelerini kullanarak değişik şekiller oluşturabilirim.
Uygulama: Çocuğa piyasada satılan renkli oyun hamurlarından veya evde hazırlanmış tuz seramiği gibi hamurdan yapılmış malzemeler verilerek çeşitli şekiller oluşturması söylenir. Anlamlı şekiller yapıp yapamadığına bakılır. (Top, adam, vs.)
BÜYÜK KASLARIN MOTOR GELİŞİMİ
- Oyun oynarken çömele bilirim.
Uygulama: Her iki bacağını bükerek yere çömelme hareketi yapıp yapamadığına bakılır. - Tek ayağımın üzerinde 5 saniye dura bilirim.
Uygulama: Tek ayağının üzerinde bir yere tutunmadan 5 saniye kadar durup duramadığına bakılır. Üç denemeden ikisin de dengeli olarak durabilmelidir. - Bir denge tahtası üzerinde ileri doğru yürüyebilirim.
Uygulama: Yerden 15 cm kadar bir yükseklikteki bir denge tahtası (20 cm x 2 m’lik) üzerinde ileri doğru yürüyüp yürüyemediğine bakılır. - Düz bir çizgi üzerinde ileri doğru 1 metre yürüyebilirim.
Uygulama: Yere çizilmiş, 1 metrelik bir çizgi üzerinde, çizginin dışına çıkmadan ileriye doğru yürüyüp yürüyemediğine bakılır. - Topuklarımın üzerinde ileri doğru 1 metre yürüyebilirim.
Uygulama: Yere çizilmiş 1 metrelik bir çizgi üzerinde, topuklarının üzerine basarak, ileriye doğru yürüyüp yürüyemediğine bakılır. - Parmak uçlarıma basarak ileri doğru 1 metre yürüyebilirim.
Uygulama: Yere çizilmiş 1 metrelik çizgi üzerinde, sadece parmak uçlarına basarak, ileriye doğru yürüyüp yürüyemediğine bakılır. - Engel ve köşelerden koşarak dönebilirim.
Uygulama: Çocuğun koşarken önüne bir duvar, bir sandalye gibi bir engel çıktığında, durmadan yönünü değiştirerek koşup koşmadığına bakılır. - Tek ayağımla sıçrama hareketi yapabilirim.
Uygulama: Çocuğun herhangi bir yere tutunmadan, tek ayağı üzerinde en az iki kere sıçrama hareketi yapıp yapamadığına bakılır. - Çift ayakla ileri doğru sıçrama hareketi yapabilirim.
Uygulama: Yere konmuş 21 cm’lik bir kağıdın üzerinden çift ayakla, üzerine basmadan ileri doğru atlayıp atlayamadığına bakılır. - Dört kez üst üste çift ayak sıçrayabilirim.
Uygulama: Her iki ayağıyla aynı anda en az iki kere sıçrayıp sıçrayamadığına bakılır. - Aralıkları 30 cm olan merdivenlerden inip çıkabilirim.
Uygulama: Yardımsız 30 cm yüksekliği olan merdivenlerden inip inemediğine ve çıkıp çıkamadığına bakılır. - 30 – 60 cm’lik yükseklikten aşağıya doğru atlayabilirim.
Uygulama: 30 – 60 cm’lik yükseklikte bir sandalye veya sehpanın üzerinden, bir yere tutunmadan, kendi başına yere atlayıp atlamadığına bakılır. - Yardımsız kaydıraktan kayabilirim.
Uygulama: Yetişkinin yardımı olmadan bir kaydırağın merdivenlerini çıkıp kendi kendine kayıp kayamadığına bakılır. - Salıncakta sallanabilirim.
Uygulama: Kendiliğinden bir salıncakta sallanıp sallanamadığına bakılır. - Bağdaş kurup oturabilirim.
Uygulama: Ayaklarını bağdaş konumuna getirerek, oturup oturamadığına bakılır. - Bir bardak suyu dökmeden taşıyabilirim.
Uygulama: Masanın üzerindeki dolu bir bardağı dökmeden size getirip getiremediğine bakılır. - Dizlerimin üzerinde kol ve ellerimi kullanarak ileri veya geriye doğru 1.5 metre yürüyebilirim.
Uygulama:Emekleme hareketi yaparak en az 1.5 metre yürüyüp yürüyemediğine bakılır. - İçinde bir çocuğun oturmakta olduğu bebek arabasını ileri doğru itebilirim.
Uygulama: Çocuk arabasını veya içinde bir nesne olan bebek arabasını iterek yürütüp yürütemediğine bakılır. - 4 kilogramlık bir nesneyi 1.5 metre taşıyabilirim.
- Bara asılarak öne ve arkaya doğru sallanıp, yere atlayabilirim.
Uygulama: 1 metre yüksekliğinde bir bara asılarak, öne ve arkaya sallanıp sallanamadığına ve yere atlayıp atlayamadığına bakılır. - Duran büyük bir topu (20 cm. çapında) tekmeleyebilirim.
Uygulama: 20 cm çapındaki bir top önüne konularak tekme atması istenir. Tekmeleyip tekmeleyemediğine bakılır. - Orta büyüklükteki (12 cm çapında) bir topu tek elimle yere vurarak sıçratabilirim.
Uygulama: Orta büyüklükteki 12 cm çapındaki bir topu yere vurarak sıçratmalıdır. Bu şekilde top oynayıp oynayamadığına bakılır. Gerekirse model olunabilinir. - Orta büyüklükteki (12 cm çapında) bir topu dirsek ve omuzlarımı kullanarak 2
metre yükseğe atabilirim.
Uygulama: Çocuğun topu atma işlemini yaparken omuz ve dirseklerini kullanıp kullanamadığına bakılır. Belli bir hedefe doğru top atılarak oyun şeklinde oynanabilinir. - Yerde yuvarlanan veya bana atılan6 cm çapında olan küçük bir topu kollarımı uzatarak yakalayabiliriz.
- Bir nesneyi 1.5 metre ileride bulunan 70 cm21lik bir hedefe atabilirim.
Uygulama: Top veya fasulye torbası gibi bir nesneyi 1.5 m. ileride bulunan bir sepetin veya kutunun içine atıp atamadığına bakılır. - Bir veya iki figürlü dairesel veya basit oyunlar oynayabilirim.
- Yardımsız üç tekerlekli bisiklete binip inebilirim.
- Pedallarını kullanarak üç tekerlekli bisikleti sürebilirim.
- Geniş köşelerden üç tekerlekli bisikleti döndürebilirim.
- Öne doğru takla atabilirim.
- Kollarımı kullanıp ip, kurdele gibi nesneleri döndürebilirim.
Uygulama: İp çevirme, kurdele sallama gibi hareketler yapıp yapamadığına bakılır. - Yerde sürünerek ileri doğru gidebilirim.
Uygulama: Bütün vücudunu kullanarak yere yatıp sürünme hareketi ile ileri doğru gidip gidemediğine bakılır.
DİL GELİŞİMİ
- Günlük yaşamımızda kullandığımız, içmek, açmak, kapamak, uyumak gibi eylemleri belirten resimleri isimlendirebilirim.
Uygulama: Çocuğun önüne yukarıdaki eylemleri vb. gösteren resimler konur. Resimlerin neyi anlattığı sorulur. Doğru cevap verip veremediğine bakılır. - Özellikleri belirtilen nesneleri getirebilirim.
Uygulama: Çocuktan masanın üzerinde duran bir objeyi getirmesi istenir. 0 nesne istenirken diğer özellikleri de açıkça belirtilmelidir. Örneğin; “Masadaki kalemi getir” yerine “Masanın üzerinde duran kırmızı renkteki kurşun kalemi bana getirebilir misin?” gibi. Çocuğun isteği yerine getirip getiremediğine bakılır. - İki eylem gerektiren emirlere uyabilirim (Buraya gel ve otur gibi).
Uygulama: Çocuğa söylenen iki emirin ikisini de aynı anda yapması beklenmelidir. - Çevremdeki nesneleri tanır ve onların isimlerini söyleyebilirim.
Uygulama: Çocuğa çevresinde olan nesnelerin ismi sorulur. En az beş nesnenin üçünü tanıyıp, ismini söylemesi beklenmelidir. - Söyleyemesem bile 900’e yakın kelimeyi anlayabilirim.
- İki ayrı nesneli eylemi gerektiren emirleri yerine getirebilirim.
Uygulama: (Kurşun kalemi al ve kalem kutusuna koy gibi iki eylemli emirleri yapıp yapamadığına bakılır. - Beş kelimelik cümle kurarak konuşabilirim.
Uygulama: Ben bugün çok güzel uyudum gibi beş kelimeden oluşan cümleler kurup kuramadığına bakılır. - Zamirle (ben) kendimi ifade edebilirim.
Uygulama: Ben uyumak istemiyorum gibi kendini zamirle ifade eden cümleler kurup kuramadığına bakılır. - Sesimin tonunu ve hızını ayarlayarak konuşabilirim.
Uygulama: Bağırarak konuşurken, “alçak sesle konuş” dendiğinde sesinin tonunu azaltıp azaltamadığına bakılır.
- Yaptığım bir resmi anlatabilirim.
Uygulama: Çocuktan bir resim yapması istenir. Resmi bitirdiğinde “Ne resmi yaptın?” diye sorulur. Resimde neler yaptığını anlatıp anlatamadığına bakılır. - Kendi kendime konuşur ve çok soru sorarım. (Bu yaş dönemindeki çocukların kendi kendine ayna önünde vs. konuşmaları ve çok soru sormaları gelişim dönemi özelliğidir.
- 18 adet nesne kartı içinden en az 10 tanesinin ne olduğunu söyleyebilirim.
Uygulama: Çocuğun önüne, elma, armut, kaşık, ayakkabı vs. gibi bildiği nesneleri içeren 18 adet resim kanı verilir. En az 10 tanesinin ismini bilip bilmediğine bakılır. - 6 kelimelik bir cümleyi söylendikten sonra tekrarlayabilirim.
Uygulama: Çocuğa 6 kelimelik bir cümle söylenir. Söylendikten sonra aynısını tekrarlayıp tekrarlamadığına bakılır. (Annem bana bakkaldan bir çukulata aldı, gibi.) - Bir hikaye oluşturup anlatabilirim.
Uygulama: Kendiliğinden hayali veya bildik bir hikaye anlatıp anlatamadığı gözlenir. - Var olmayan bir olayı gerçekmiş gibi anlatabilirim.
Uygulama: Hayali konuşmalar yapabilir. Bu, yaşın getirdiği bir gelişim dönemi özeliğidir. Yaşı büyüdükçe azalır ve giderek daha gerçekçi olur. - Olayları birbirine bağlayıp, olan biteni anlatabilirim.
SOSYAL-DUYGUSAL GELİŞİM
- Adımı- soyadımı söyleyebilirim.
- Cinsiyetimi (kız mı erkek mi olduğumu) söyleyebilirim.
- Yaşımı bilebilirim.
- Anneme basit ev işlerinde yardım edebilirim.(Su getirmek, oyuncakları toplamak gibi.)
- Annemden ayrılmam gerekirse ağlamam.
- Büyüklerimle ve arkadaşlarımla selamlaşabilirim.
- Eşyalarımı, oyuncaklarımı arkadaşlarımla paylaşabilirim.
- Hayali oyunlar oynayabilirim.
- Başka çocuklarla oyunlar oynayabilirim.(Evcilik gibi.)
- Söylenen şarkılara eşlik edebilirim.
- Konuşulanları dinleyebilirim.
- Grup içinde iş birliği yapabilirim.
- Başkalarının duygusal tepkilerini anlayabilirim.(Kızma, öfke, sevinç gibi.)
- Kendi vücuduma ait özellikleri bilir ve söyleyebilirim.
- Sıra beklemeyi bilirim.
- Kendimden küçüklere saygı ve ilgi gösterebilirim.
ÖZBAKIM BECERİLERİ
- Elimi yüzümü tek başıma yıkayıp kurulayabilirim.
- Tek başıma dişlerimi fırçalayabilirim.
- Yardımla saç, tırnak, kulak, burun, ayak gibi organlarımın temizliğini yapabilirim.
- Yardımla meyve gibi yiyecekleri yıkayabilirim.
- İçinde bulunduğum çevreyi temiz tutabilirim.
- Yemek yerken çatal, kaşık, bıçak kullanabilirim.
- Suyumu kendim koyabilirim.
- İç çamaşırlarımı giyip çıkarabilirim.
- Ayakkabımı giyebilirim.
- Alttan kapalı (sabit) fermuarları açıp kapabilirim.(Patik, hırka, ceket gibi.)
- Orta büyüklükteki düğmeleri açıp kapayabilirim.
- Vücut kısımlarını gösterebilirim.(Kolumu, bacağımı, gözümü gibi.)
- Vücudumun kısımlarının ne işe yaradığına ait sorulara doğru cevap verebilirim.
(Ne ile görürsün? Ne ile işitirsin gibi.)
ALGILAMA
- Kırmızı, sarı, mavi gibi ana renkleri tanıyabilirim.
Uygulama: Çocuğun önüne kırmızı, sarı ve mavi renklerden oluşan nesneler konur. Karışık olarak her birinin ayrı ayrı ne renk olduğu sorulur. Her rengin ismini doğru söyleyip söyleyemediğine bakılır. - Kırmızı, sarı ve mavi renkleri 1’e 1, 1’e 2, 1’e 3 seçenek verilmiş durumlarda eşleştirip seçebilirim.
Uygulama: Çocuğun önüne kırmızı renkte bir nesne konur. Sonra yine kırmızı ve mavi renkli başka nesneler daha konur. Kırmızı ile aynı renkte olanları yan yana getirmesi istenir. Kendiliğinden kırmızı ile kırmızıyı eşleştirip eşleştiremediğine bakılır. Bu etkinlik seçenek sayıları çoğaltılarak tekrarlanır. Aynı etkinlik diğer renkler de kullanılarak 1’e 2 ve 1’e 3 şeklinde de uygulanarak, çocuğun en az kaçlı seçeneğe kadar yaptığına bakılır. (Örneğin kırmızıların, mavilerin ve sarıların hepsini renklerine göre eşleştirip, kümeleyebiliyor mu?)
- 4– 8 parçalı eşleştirme kartlarını eşleştirebilirim.
Uygulama: Çocuğun loto, tombala cinsi kartları sırasıyla 4’Iü 6’Iı ve 8’li gruplar halinde olmak üzere, birbiriyle aynı olan resimleri eşleştirip eşleştiremediğine bakılır. - 4– 6 parçalık bul—yapı tamamlayabilirim.
Uygulama: 6 parçaya bölünmüş basit bir resmin parçalarını bir araya getirip resmin tamamını oluşturup oluşturamadığına bakılır. - Üç değişik şekli(daire, üçgen, kare) şekil tablosuna yerleştirebilirim.
Uygulama: Çocuğun önüne renkli olarak daire, üçgen, kare şekilleri çizilmiş bir kağıt (veya varsa hazır malzeme) verilir. Başka bir tarafa aynı şekil ve renklerden kesilerek hazırlanmış karton parçalar (veya hazır materyal) verilir. Aynı olan şekilleri önündeki kâğıttaki şekillerin üstüne koyarak eşleştirip eşleştiremediğine bakılır. - Bana söylenen 1,2, 3, sayısını sırası ile söyleyebilirim. Birden sonra ikinin; ikiden sonra üçün geldiğini bilirim.
- Birden fazla olan nesnelerin çok olduğunu bilir ve çoğul olarak ifade edebilirim.
Uygulama:Çocuğun önüne birden fazla nesneler konur. Örneğin; 3 adet kalem,
5 adet elma vb. “Bunlar ne” diye sorulduğunda çoğul olarak cevap verip veremediğine
bakılır. Çoğul anlamı ifade eden kelimeler de geçerli sayılır.
KAVRAMLAR
- Objeleri yer ilişkisine göre yerleştirebilirim.
Uygulama: Çocuğa elinizdeki bir kalemi masaya koymasını, yere koymasını ve size vermesini söyleyiniz. Üç emirden en az iki tanesini doğru yapıp yapmadığına bakınız. - Bir nesnenin “Büyük mü?” “Küçük mü?” olduğunu sorduğunuz da, “Büyük” ve “Küçük” olanı gösterebilirim.
- Somut olarak (gözle görebildiğim) zıt kavramları ayırdedebilirim. (Tahtanın sert olduğu, pamuğun yumuşak olduğu gibi).
- Ne işe yaradıkları belirtildiğinde 5 adet nesneyi tanımlayabilirim. (Nerede yatıyorsun? — Yatakda gibi.)
- İki ayrı renge göre nesneleri ayırabilirim.
(Bir kutuya siyah, bir kutuya beyaz düğmeleri doldurma gibi.) - 5 parçalı bir nesneyi büyükten küçüğe doğru sıralayabilirim. (Nesnelerin aynı türde ve 5 farklı büyüklükte olması gerekmektedir.)
- Gözlerim kapalıyken görmeden, sadece dokunarak bildiğim nesneleri tanıyabilirim.
Uygulama: Gözleri bir bantla kapatılarak veya bir torba içine konmuş top, tarak, kalem gibi tanıdığı nesnelerin isimlerini dokunarak tanıması beklenir. - Problem çözme ile ilgili sorulara mantıklı cevaplar verebilirim.
(Nerede banyo yaparız? Susadığımız zaman ne yapmalıyız? gibi.)
Uygulama: En az üç sorudan ikisine doğru cevap verebilmelidir.